- Tên: Cộng Hoà Yemen
- Vị trí: Trung Đông, Biên giới giáp Biển Ả Rập, Vịnh Aden và Biển Đỏ, nằm giữa nước Oman và Arập Saudi
- Diện tích: 527,970 cây số vuông, gần gấp đôi diện tích Wyoming
- Thủ đô: Sana’a
- Ngôn ngữ: Ả rập
- Đơn vị tiền tệ: Yemeni rial (YER)
- Dân số: khoảng 22 triệu
- Địa lý: Diện tích chủ yếu là đồi thấp và núi cao chạy dọc bở biển.
- Khí hậu: Nóng, khô sa mạc đặc biệt là ở phía Đông. Nóng ẩm ở vùng bờ biển phía Tây và mát mẻ ở vùng núi phía Tây
- Nông sản xuất khẩu: Ngũ cốc, trái cây, rau củ, cà phê, cô tông, các sản phẩm từ sữa, gia súc, gia cầm và cá.
Tôi vẫn còn nhớ rõ lần đầu tiên tôi được thưởng thức cà phê Yemen. Lúc đó là cách đây 20 năm, khi tôi còn là một người đam mê cà phê trẻ tuổi làm việc ở Starbucks. Đó là tuần đầu tiên của tôi và một khách hàng đã bước vào gọi một ly cà phê có phổ hương vị Socola. Nhìn lên bảng danh sách cà phê, tôi ngay lập tức nhìn thấy dòng chữ “ Mocha” và chợt nảy ra ý nghĩ sử dụng cà phê Arabian Mocha Sanani.
Tất nhiên là không phải nói, một ngày sau vị khách đó đem cà phê trở lại và nói rằng nó không có hương vị socola chút nào – đó là cách tôi bắt đầu tìm hiểu cà phê Yemen. Cho đến tận hôm nay, cũng ít người biết được ý nghĩa đằng sau từ “mocha” và tầm quan trọng của bến cảng nhỏ này ở Yemen đối với lịch sử cà phê thế giới.
Nơi khởi nguồn của mọi khởi nguồn…
Yemen nằm ở phía nam bán đảo Ả rập, ngay phía dưới Ả rập Saudi và ở phía đối diện biển Ả Rập với Ethiopia và Eritrea. Cà phê Yemen thường được đặt nằm chung với cà phê tới từ các nước Bắc Phi trong menu, nhưng cà phê Yemen có quyền được đứng riêng vì đây là nước duy nhất trồng cà phê trên bán đảo Ả rập.
Không bất ngờ khi cà phê đến được Yemen trước khi chúng được phổ biến trên thế giới. Theo truyền thuyết thì cà phê đến Yemen từ Ethiopia nhờ vào Ali Ben Omar Al Shadili, người lập ra thánh đường hồi giáo ở thành phố cảng Mocha. Vào thời đó, cà phê chỉ được sử dụng ở các thánh đường, và Al Shadili mang cà phê đến Yemen không phải chỉ để sử dụng trong thánh đường mà còn để sử dụng trong việc chữa bệnh, ví dụ như các chứng bệnh suy nhược.
Yemen được coi là quốc gia đầu tiên thương mại hoá việc thu hoạch cà phê, mà vào thời đó chúng được xuất khẩu bằng các thuyền đánh cá nhỏ đi từ cảng Mocha. Trong suốt 200 năm, Yemen vẫn là quốc gia duy nhất xuất khẩu cà phê, cho đến khi loài cây này được trồng ở các nước thuộc địa vào những năm đầu thế kỉ 18.
Rất nhiều cà phê được trồng từ Brazil, Colombia và những vùng khác trên thế giới có thể được truy xuất có nguồn gốc từ Yemen, mặc dù nhiều yếu tố về khí hậu và đất đai có thể ảnh hưởng đến tính chất của cà phê sau nhiề năm.
Vùng đất của những loài cây lạ….
Ở nhiều nơi tại Yemen, cà phê mọc dại vẫn phát triển. Có 5 vùng trồng chính tại Yemen và thói quen canh tác gần như không thay đổi trong suốt 800 năm qua. Có hai giống chính là Typica và Bourbon được trồng ở những vùng có mưa và có mùa xuân ở độ cao từ 900 tới 2400 mét.
Ở một số vùng, một loại cây được gọi là quat ( hay là Qat hoặc Khat) được trồng chung với cà phê. Quat rất phổ biến đối với người dân Yemen, họ thường nhai loại lá này vì công dụng gây mê của chúng. Chúng cũng giúp nông dân có nguồn thu nhập nhanh chóng.
Cà phê ở Yemen chủ yếu được trồng hữu cơ. Nông dân thường sử dụng những phương pháp ủ phân tự nhiên như ủ đá mài, một phương pháp khá phổ biến ở các vùng khô hạn với lượng mưa giới hạn. Đá được mài bằng tay và rải một lớp mỏng xung quanh gốc cây.
Vì thiếu mưa, cà phê ở đây chủ yếu được sơ chế khô, một số sẽ được để khô trên cây. Sau khi thu hoạch, cà phê được phơi trên mái nhà. Cối xay đá được sử dụng để xát vỏ. Vỏ khô được tái sử dụng bằng một cách rất đặc biệt. Đầu tiên chúng được đun sôi trong nước nóng, sau đó nước được chiết ra để uống, gọi là Gishr. Thứ nước này ban đầu có thể có vị đắng, nhưng nếu bỏ thêm một ít gừng, thì sẽ tạo ra một hương thơm và hương vị vô cùng tuyệt vời.
Nếu được sơ chế đúng, hạt cà phê sẽ rất sạch và có màu xanh ngọc lục bảo. Mặc dù cà phê Yemen luôn đạt chuẩn đặc biệt, nhưng kích thước hạt là không đồng nhất và có những hạt rất nhỏ. Điều này cũng ảnh hưởng đến hương vị cà phê, chúng có thể giúp cà phê có hương vị vô cùng tuyệt vời nhưng lại không có được sự đồng đều và ổn đỉnh.
Tài liệu được dịch sang Tiếng Việt bởi Công ty TNHH BLAGU Việt Nam
Trích dẫn bài viết “Navigating Origins” được viết bởi Mark Mckee